Karolien Hendrikx is organisatiepsycholoog. Ze werkt bij Hallelujah als “Leader of Science”. Aan de hand van belevingsgericht onderzoek meet en bouwt ze met Hallelujah serious happiness op de werkvloer. Op 25 februari geeft ze een workshop “Werknemersgeluk en Werknemersmotivatie” in ons bOOST-programma Personeelsbeleid. Ze helpt je een community van geëngageerde medewerkers uitbouwen. Via concrete cases en praktische handvaten leert ze je hoe je aan de hand van small wins, bouwt aan een sterk, menselijk én toekomstgericht werkklimaat!
Gelukkige medewerkers zouden volgens onderzoek beter presteren, minder vaak ziek zijn, zorgen voor een goede sfeer op de werkvloer én voor tevreden klanten. Waarom zet nog niet élk bedrijf daar op in?
“Wel, dat vraag ik me dus ook vaak af! We weten uit onderzoek enorm veel over de invloed van werknemersgeluk op verschillende positieve bedrijfsdoelen. Maar het blijft moeilijk voor organisaties om er zelf mee aan de slag te gaan. Hoe ben je zelf? Je weet dat sporten gezond is en dat je beter let op wat je eet. En toch doe je dat niet altijd. De onmiddellijke win van gezond eten en sporten is namelijk vaak vrij klein, terwijl dat stuk chocolade of die zak chips op korte termijn verleidelijker is. Hetzelfde geldt voor het bouwen aan een positief bedrijfsklimaat. De resultaten van dergelijke cultuur zijn vaak pas op langere termijn te merken. Door de drukte van alledag wordt dit onderwerp vaak op de achtergrond geschoven. Op individueel niveau is gezond eten iets dat je moet aanleren. Op bedrijfsniveau geldt hetzelfde voor het uitbouwen van een bepaalde bedrijfscultuur.”
Hoe gaan jullie te werk bij Hallelujah om de mindset van managers te veranderen om zo op langere termijn een verschil te kunnen maken?
“Een oplossing kan zijn om werkgeluk te vertalen in een aantal quick wins. Door een aantal kleine systematische acties uit te voeren waar je meteen reactie op krijgt, bouw je aan nieuwe gewoontes die op langere termijn een positief effect hebben. Deze kleine acties noemen wij ‘shots of happiness’.
Wanneer je je HR strategie uitwerkt, vertaal je een aantal doelen in concrete acties. Werken aan competentieontwikkeling binnen je organisatie kan bijvoorbeeld een belangrijk strategisch doel zijn. Het organiseren van opleidingen is een actie die deze strategie ondersteunt. Door hier een aantal kleinere small wins aan toe te voegen, bouw je aan een cultuur waarin competentieontwikkeling belangrijk én voelbaar wordt. Zo kan je bijvoorbeeld korte feedbackmomentjes inlassen, mensen een compliment geven als ze iets goed doen, mensen in de kijker zetten na een goede prestatie.
Wij leren bedrijven aan hoe ze via deze kleine acties kunnen bouwen aan werkgeluk. We begeleiden hen en brainstormen met hen over nieuwe acties op maat van hun organisatie en hun strategie. Bedrijven kunnen dan bij ons boxen op maat bestellen met daarin alle tools om zelf iets uit te rollen. Over die tools krijgen ze een korte training zodat ze de knowhow en achtergrond hebben om er mee aan de slag te gaan.”
Veel organisaties gaan er van uit dat het genoeg is om af en toe eens een teambuildingsactiviteit te organiseren of om na het werk een terrasje te doen. Is dat effectief voldoende?
“Het is zeker belangrijk om af en toe eens iets informeels te doen met de hele groep. Een teambuilding is iets wat als actie op zich kan bijdragen aan die positieve cultuur, maar moet aangevuld worden met een aantal andere acties. Want zoals ik al zei, is werkgeluk niet iets wat je met één actie oplost. Je moet echt een nieuwe manier van werken en samenwerken introduceren waar mensen zichzelf kunnen zijn, kunnen ontwikkelen, interessante projecten kunnen doen, successen vieren en appreciatie krijgen.
Af en toe een cadeautje krijgen van je werkgever is fijn, maar werkgeluk creëer je door ook kritisch te gaan kijken naar de eigenschappen van je werk. De kunst is om een aantal kleinere acties die bijdragen aan die cultuur, in te bedden in je manier van werken. Een teambuilding, zeker en vast dus! Maar zorg dat je op andere vlakken de bal niet volledig misslaat.”
Wat maakt mensen gelukkig op het werk? Is er zoiets als “dé geluksfactoren”?
“Hierbij verwijs ik graag naar de Zelfdeterminatietheorie en het ABC-model. Deze theorie vertelt ons dat er drie zaken enorm belangrijk zijn voor iemand om zich goed en gemotiveerd te voelen.
Een eerste belangrijke factor is relationele verbondenheid, dus de connectie die je hebt met anderen in je omgeving. Volgens onderzoek over geluk in het algemeen, zouden kwaliteitsvolle relaties de sleutel zijn tot geluk. We worden blij als we omringd zijn door mensen die we graag zien en die ons graag zien. Dit valt zeker uit te breiden naar de werkcontext. Het is belangrijk om het gevoel te hebben dat je collega’s hebt die bij jou terecht kunnen en dat jij het gevoel hebt bij anderen terecht te kunnen. Op dit vlak is het bijvoorbeeld belangrijk om het geven van complimenten aan te moedigen, te zorgen voor conversation starters, op zoek te gaan naar manieren waarop mensen meer met elkaar in gesprek gaan, mensen aanmoedigen om iets liefs voor elkaar te doen of elkaar doen lachen.
Een tweede en derde factor is het gevoel dat je voldoende competent bent om je job uit te voeren, en dat je dit ook zelfstandig kan gaan doen. Onderzoek heeft bijvoorbeeld uitgewezen dat engagement op het werk voor een belangrijk stuk wordt bepaald door het gevoel dat je dagdagelijks vooruitgang maakt. Het gevoel dat je een impact hebt! Dit gevoel krijg je door bijvoorbeeld bedankt te worden door klanten, een collega die je een complimentje geeft, een patiënt die merkbaar een betere dag had. De voorbeelden die ik hier geef, vormen samen wat we “The Power of Small Wins” noemen. Het gaat allemaal om kleine dingen die samen een heel sterk effect kunnen hebben op hoe iemand zich ergens voelt.”
Betekent “gelukkige werknemers” hetzelfde als “gemotiveerde werknemers”?
“Eerst en vooral is het een misvatting dat je goed voelen op je werk betekent dat je werk altijd een feest moet zijn. Er horen altijd minder toffe opdrachten bij. Als je je goed voelt op je werk, je een goede connectie hebt met collega’s, leidinggevenden en de inhoud van je job, ga je je wel meer identificeren met je werk. En dat maakt het makkelijker om ook gemotiveerd te zijn voor die taken die op zichzelf misschien minder plezierig zijn om te doen.
Hoewel werkgeluk en werknemersmotivatie heel sterk met elkaar samenhangen, zijn ze niet helemaal hetzelfde. Als je actief wilt bouwen aan werkgeluk en motivatie moet je wel op dezelfde dingen inzetten. Veel factoren die het ene beïnvloeden, hebben ook een invloed op het andere. Als je echt gelukkig bent op het werk, ben je ook gemotiveerd om je werk goed te doen. Omgekeerd is het niet altijd zo dat motivatie altijd tot werkgeluk leidt. Je kan je gemakkelijk heel geëngageerde mensen inbeelden, die toch op het randje van een burnout staan. Bijvoorbeeld een verpleegster die zich tijdens deze uitzonderlijke tijden super hard inzet, maar toch niet gelukkig is en elk moment kan uitvallen. Door de drukke periode in de ziekenhuizen kunnen verpleegsters niet lang met mensen persoonlijk een babbeltje slaan, hebben ze geen tijd om een patiënt even te troosten die het moeilijk heeft… Ze heeft dus minder het gevoel van quick wins en impact. Dat zal er, hoe gemotiveerd ze ook is, op dit moment voor zorgen dat ze minder weerbaar en gelukkig is.”
De hele covid-situatie zorgde er voor dat mensen massaal van thuis moesten werken. De motivatie om elke dag in je eigen huis achter een computer te kruipen was bij veel mensen ver te zoeken. Hoe kan je er als organisatie voor zorgen dat je werknemers ook in zo’n situatie gemotiveerd blijven?
“Dat is iets waar heel veel bedrijven momenteel mee worstelen. Het belangrijkste momenteel is vooral om te blijven communiceren met elkaar. Maak de zaken veel meer expliciet dan normaal. Formuleer duidelijke doelstellingen en afspraken. Wanneer je in een normale situatie op kantoor bent, is het iets vanzelfsprekender dat je bij elkaar binnenspringt om kleine dingen te bespreken en te verduidelijken. Door korte overlegmomenten in te plannen zorg je er voor dat dit niet verdwijnt. Duidelijkheid is belangrijk!
Daarnaast geloof ik ook dat je online een hele hoop fijne informele momenten met je collega’s kan hebben en dat dit ook bijdraagt aan het overbruggen van de fysieke afstand. Plan bijvoorbeeld eens een Youtube-lunch in! Tijdens zo’n Youtube-lunch toont iedereen uit een team zijn favoriete filmpje op Youtube van de afgelopen week. Zoiets kan perfect via Zoom, Teams, of wat dan ook. Organiseer eens een quiz, bedenk een leuke challenge onder de collega’s of spreek af voor een wandelmeeting.”
Bij Hallelujah voeren jullie steeds een analyse uit binnen een organisatie om de medewerkerstevredenheid te meten. Hoe gaan jullie daarbij aan de slag?
“De survey die wij uitvoeren is een brede sociale risicoanalyse. Bijzonder is dat we bij Hallelujah heel hard inzetten op beleving. Door mensen dingen te laten ervaren kunnen ze het best leren en het best tot verandering komen. Voor de bevraging maken we gebruik van onze mobiele Happinesslabs. Dit zijn bussen die ingericht zijn om bevragingen te doen op een plezierige manier. De deelnemers van de survey gaan achtereenvolgens drie verschillende ruimtes binnen die telkens naar een andere beleving zijn ingericht. Aan de hand van de ruimte waar je je in bevindt, moet je een ander type vragen beantwoorden.
Beleving is belangrijk, maar het is niet de bedoeling om zomaar iets leuks te doen. Het moet ook inhoud hebben, geworteld zijn in een wetenschappelijk model en afgestemd zijn op de cultuur van een organisatie. We geloven in de kracht van positieve emoties en we zijn er van overtuigd dat je nog veel meer kan bereiken, als je dingen op een fijne manier aanbrengt.”
Heb je tenslotte nog één quick win voor ons die de lezers van dit artikel meteen kunnen toepassen in hun organisatie?
“Op zoek naar dé manier om te ontdekken of je werknemers zich nog steeds gelukkig en gemotiveerd voelen? Er is één quick win die een groot verschil kan maken, super gemakkelijk uit te voeren is en eigenlijk veel te weinig wordt toegepast. Vraag je teamleden af en toe eens: “HOE IS HET MET JOU?” en luister oprecht naar hun antwoord. Gewoon eens met je mensen babbelen tussendoor is de gemakkelijkste weg naar inzichten. Zeker tijdens de coronaperiode!”
