Omgaan met stress in een onzekere periode

Van de ene dag op de andere schakelden we over op een situatie getekend door fysieke afstand en onzekerheid. Dit had een directe impact op ons mentaal welzijn. Sommige werknemers zijn niet alleen lang afwezig geweest, maar maken zich ook zorgen over het behoud van hun job. Deze langdurige onzekerheid brengt voor verschillende mensen een hoop stress met zich mee. Psychologen voorspellen nu al dat er een grote golf aan mentale klachten op ons afkomt. In dit artikel verduidelijkt Kris Colpaert hoe je je weerbaarheid tegen stress kan vergroten, je terug baas wordt over je leven en hoe je hier als leidinggevende het best mee omgaat.

Wanneer vechten of vluchten niet mogelijk is

Stress zorgt ervoor dat er stresshormonen vrijkomen: adrenaline en cortisol. Dit maakt ons lichaam alert, verhoogt onder andere de ademhaling en de hartslag. In de oertijd hielp dit mechanisme ons om te vluchten, of indien nodig, te vechten tot het gevaar geweken was. Na de actie komt het lichaam terug tot rust. Maar als stressoren steeds aanwezig blijven wordt het chronisch en blijft die vecht-of-vlucht reactie ‘ingeschakeld’. De onzekerheid die corona met zich meebrengt is iets waar we moeilijk mee kunnen vechten of van kunnen vluchten. Op deze manier blijft ons stress-systeem quasi continu geactiveerd.Dat leidt in sommige gevallen uiteindelijk tot overspannenheid, lichamelijke klachten, uitputting en soms tot burn-out en zelfs depressie.

Houd je energiepeil in balans

Energie houdt je letterlijk en figuurlijk op de been, en kan je onderverdelen in 3 domeinen: fysisch, mentaal en emotioneel.

Fysisch kan je je energiepeil stimuleren door bijvoorbeeld gezond te eten, voldoende water te drinken (minimaal 1.5 liter, dit houd je geconcentreerd), voldoende te slapen (minimaal 6 uur) en voldoende te bewegen (sporten, wandelen, in de tuin werken, …). Ook helpt het om bewust met je ademhaling bezig te zijn.

Mentaal kan je je energiepeil verhogen door op zoek te gaan naar je focusmomenten. In plaats van alles door elkaar te doen en continu te mulitasken, is het efficiënter om te focussen op één bezigheid gedurende een uur.Onze hersenen kunnen namelijk multitasken niet aan. Ga op zoek naar je hoogste aandachtsmoment (meestal is dit ’s morgens) en plan op dat moment de meest aandacht-intensieve taken, die het hoogst op je prioriteitenlijst staan. Maak voor jezelf een duidelijk onderscheid tussen momenten en plaatsen die je linkt aan je werk, en momenten en plaatsen waar je met persoonlijke zaken bezig bent (hobby, familie, vrienden, …).

Las af en toe micropauzes in. Deconnecteer af en toe, actief en passief. Dit doe je door bijvoorbeeld tussen het werken door eens naar buiten te kijken en op iets te focussen. Of op het einde van de dag eens te reflecteren over wat je die dag gedaan hebt. Vraag jezelf af wat goed ging en wat je dus kan blijven doen. En wat je eventueel anders zou kunnen aanpakken.

Tenslotte heb je nog het emotionele energiepeil. Het is oké en heel normaal om je ook eens minder goed in je vel te voelen. Een gouden tip: ga geregeld offline en eis je me-time op die je nodig hebt. Ga bijvoorbeeld naar muziek luisteren, dansen, sporten of gewoon eens even alleen zijn,… Leer om je grenzen af te bakenen en durf ook eens nee te zeggen. Voel je je een langere periode niet zo goed, overweeg dan zeker om hulp te zoeken of om hierover te praten.

Wees de kapitein van je eigen zeilschip

Onlangs hoorde ik van Elke Smeets (doctor in de psychologie en docent positieve psychologie aan de Universiteit van Maastricht) de metafoor: ‘wees de kapitein van je eigen zeilschip’. Soms hebben we controle als de omstandigheden gunstig zijn. In tijden van corona echter zijn de omstandigheden heel woelig en hebben we niet altijd controle. We hebben dan gemakkelijk de neiging om kritisch en oordelend te zijn over onszelf wanneer het niet gaat zoals we willen. De raad hierbij is mild te zijn voor jezelf. Behandel jezelf zoals je je beste vriend zou behandelen. Wat zou je hem aanraden mocht het bij hem moeilijker gaan, of mocht hij om redenen zich bijvoorbeeld gefaald en slecht voelen? Probeer dan voor jezelf toe te passen als wat je je beste vriend aangeraden hebt. Dat helpt om bepaalde emoties te accepteren en positief zaken aan te pakken (dit is gebaseerd op de Zelfcompassie theorie van Kristin Neff)

Neem initiatief om aan jezelf te werken en doelen te creëren

Uit onderzoek is gebleken dat hoopvolle mensen positiever zijn in crisistijd en daarbuiten. Zij creëren voor zichzelf een soort overlevingsdrang. Het is daarom een goed idee om voor jezelf een aantal doelen voorop te stellen en de wegen daarnaar toe uit te stippelen. Spreek niet in termen van wat je moet, maar wat je wil. Neem af en toe de tijd om eens na te denken over wat je zin geeft. Wat je voldoening geeft. Wat je verwacht van je leven en van je job. Hoewel de tijden momenteel onzeker zijn, creëer je op deze manier toch het gevoel baas te blijven over je eigen leven en blijf je weg van de slachtofferrol. Loopbaancoaching kan je helpen om een antwoord te formuleren op deze verschillende vragen en om nieuwe energie te vinden.

Omring je met positieve mensen en laat je niet meezuigen in de negatieve spiraal van anderen. Schrijf elke avond eens 3 zaken op die goed gingen, en waar je van genoot.

Hoe maak ik als leidinggevende het verschil?

In deze onzekere tijd werkt het ABC model van de Zelf-Determinatie Theorie (Deci en Ryan) beter dan ooit. Deze theorie stelt dat mensen – naast hun fysieke behoeften – ook drie essentiële psychologische basisbehoeften hebben: de behoefte aan Autonomie, Betrokkenheid en Competentie (ABC). Wanneer deze behoeften vervuld zijn, zijn medewerkers kwalitatief goed gemotiveerd, voelen ze zich goed in hun vel en presteren ze beter. Wat betekent dat voor de leidinggevende?

Geef de nodige autonomie aan je medewerkers en je team. Geef vertrouwen en krijg daardoor vertrouwen terug. Dat werkt enkel als je geregeld een gesprek hebt, feedback geeft en oprecht luistert naar wat ze te zeggen hebben en wat ze nodig hebben.

Betrokkenheid creëer je in deze situatie door zoveel mogelijk duidelijkheid te bieden in alle onzekerheid. Jij weet uiteraard niet altijd het antwoord op elke vraag. Toch kan je proberen om inzichten te bieden over de huidige situatie in je organisatie en perspectief te geven op wat er op korte termijn gepland wordt. Het is voornamelijk belangrijk om geen bijkomende onzekerheid te creëren en zelf rustig te blijven.Wees authentiek en durf ook aan te geven wanneer je het zelf niet goed weet. Geef geregeld feedback en reflecteer. Communiceren is de boodschap.

Ga geregeld in gesprek en zet je medewerkers in waar hun competenties het beste naar boven komen. En bekijk samen met hen welke competenties ze naar de toekomst toe verder wensen te ontwikkelen.